Kada su Stari Sloveni upali u rimske provincije koje obuhvataju današnju teritoriju Srbije, rešili su da pošto-poto zbrišu i latinske nazive postojećih gradova. Negde su prosto preveli ime, negde su ga prilagodili slovenskom izgovoru, a negde su naseljima nadenuli potpuno novo.

Pa ipak, i dalje dobro znamo na koji se grad misli kada se kaže Singidunum, Taurunum, Naissus ili Sirmium. Ovo je spisak srpskih gradova koji su postojali i u vreme Rimskog carstva, a da su Sloveni prihvatili romanski jezik koji se u njima govorio, ime se verovatno nikada ne bi ni menjalo.

Beograd (Singidunum) - Slovensko ime nekadašnjeg Singidunuma spominje se već 878. godine, kada je današnja prestonica Srbije bila u sastavu Bugarske carevine. Naziv je starobugarskog porekla (Beligrad), a kasnije je preinačen u srpski Beograd. Ipak, Singidunum je ostao "drugo ime" Beograda, koje svako dobro poznaje, a često izgovara i sa ponosom kako bi skrenuo pažnju na dugu i burnu istoriju grada.

Zemun (Taurunum) - Rimska tvrđava, civilno naselje i nekropola nalazili su se na Gardoškom bregu do 4. veka. Taurunum je, zapravo, keltsko ime grada, jer su oni u njemu boravili do dolaska Rimljana. Naselje je postojalo i do četiri milenijuma pre nove ere, a stanovnici Zemuna tada su kuće gradili u zemunicama. Rimska naselja gradila su se i uzvodno od Zemuna, pa je veoma blizu bio Burgunak (Burgunac), današnji Novi Banovci, potom Rittium, odnosno Surduk, a negde na pola puta do Novog Sada i Akuminkum (Acumincum), Slankamen.

Novi Sad (Neoplanta) - Neoplanta u bukvalnom prevodu znači Novi Sad. Međutim, reč "Sad" nije u značenju "sada", već koren vuče od reči zasad, biljka. Na bugarski jezik ovaj naziv prevodio se ranije kao Mlada Loza. Neka današnja naselja u okolini Novog Sada takođe imaju i svoja latinske nazive. Kuzum (Cusum) je bio Petrovaradin, a Bononia Banoštor. U srcu Srema, između Save i Dunava su i Donji Petrovci, koji su nekada nosili jednostavniji naziv Basijane (Bassianae).

Beograd vs Novi Sad: Borba između prestonice i "srpske Atine" oduvek tinja - šta to vi imate, što mi nemamo?

Stari Kostolac (Viminacium) - Danas prigradska opština Požarevca, sa potpuno drugim imenom Kostolac, Viminacijum je i te kako poznat po istoimenom arheološkom nalazištu. Reč je o jednom od najznačajnihih legijskih logora na Dunavu i rimskom gradu koji je postojao od 1. do 7. veka. Viminacijum je u jednom trenutku bio i glavni grad provincije Gornja Mezija, a u njemu je kovan i lokalni novac. Imao je oko 48.000 stanovnika, skoro četvorostruko više u odnosu na današnju teritoriju opštine Kostolac.

Niš (Naissus) - Staro ime Niša prihvatili su i slovenski narodi, ali su ga ipak prilagodili svom izgovoru, pa je nekadašnji Nais, kako se čitalo na latinskom Naissus, postao deo istorije. Ovaj grad je rodno mesto cara Konstantina Velikog, ali i cara Konstancija III. Nedaleko od Naisa nalazila se Remezijana (Remesiana), odnosno Bela Palanka i Tures (Turres), današnji Pirot.

Gamzigrad (Romuliana) - Čuveno arheološko nalazište Gamzigrad kod Zaječara krasi nekadašnja carksa palata Felix Romuliana. Građena je kao rezidencija rimskog cara Galerija, a on joj je ime dao po svojoj majci Romuli. Zanimljivo je da je Galerije bio jedan od najvećih progonitelja hrišćana, ali je pred smrt ipak izdao edikt o toleranciji prema hrišćanima. U kasnijem periodu palata je data u posed crkvi.

Sremska Mitrovica (Sirmium) - Još jedno važno arheološko nalazište grada koji je bio jedna od četiri prestonice Rimskog carstva nalazi se na mestu današnje Sremske Mitrovice. Grad je imao čak dva mosta preko Save, bio je prostran, okružen bedemima i rovovima, unutar njega nalazila se i carska palata, a pronađeni su i ostaci hipodroma, luksuznih kuća, javnih kupatila, trgovačkih centara...

Još neki srpski gradovi imaju "drugo ime" na latinskom jeziku: Ćuprija se u rimsko doba zvala Horreum Margi, Lipljan Ulpiana, Suva Reka kod Prizrena zvala se Teranda (Theranda), a Smederevo - Semendria.

Izvor: telegraf.rs